realisaties cultuur en toerisme

Een toekomst voor onze windmolens

Met twee windmolens en een watermolen profileert Meerhout zich als een molendorp. Ze bepalen mee de identiteit van ons dorp. Toen in het midden van vorige eeuw heel wat molens in de Kempen dreigden te verdwijnen, speelde Meerhout een voortrekkersrol bij de herwaardering van het Vlaamse molenpatrimonium. Het rijke molenverleden, waar heel wat molenfamilies het dagelijkse leven kleurden, mocht niet verloren gaan. Gedurende tientallen jaren waren de molens in veilige handen bij privé eigenaars en de gemeente. Maar met de jaren werden de eigenaars ouder en hadden de molens te lijden van de tijd.Het behoud van onze molens kwam onder druk te staan.

- Windmolen op oudst bekende standplaats van de provincie gered van ongedierte.

De molen van de Berg werd rond 1200 opgericht door de Heren van Diest. Omstreeks 1500 kwam hij in handen van de Prinsen van Oranje en wellicht werd hij vanaf dan Prinskensmolen genoemd. In 1978 kocht het gemeentebestuur de molen, die er op dat moment slecht aan toe was. Er volgden kleine restauraties en onderhoudswerken. Molenaars-vrijwilligers Jef Druyts, Jan Melis en Lieven Dockx bemaalden en verzorgden de molen tientallen jaren.
Tijdens een renovatie van de wieken en bij een grondige inspectie in 2015 werd duidelijk dat de houtworm veel schade had aangericht. Heel wat balken en verbindingen waren er veel slechter aan toe dan was gedacht. Dit is een gevolg van de jarenlange stilstand en verloedering in de helft van de vorige eeuw. Een nieuwe grondige restauratie is nodig om de molen te redden. Het gemeentebestuur besloot om de molen buiten werking te stellen tot de constructie volledig hersteld is. De wieken werden verwijderd.
In het voorjaar van 2017 werd de molen van zijn voet gelicht en de houtworm bestreden. De molen blijft nu ter plaatse tot de restauratie kan beginnen. Het gemeentebestuur diende een beheersplan in bij Onroerend Erfgoed om de nodige subsidies voor de restauratie te krijgen. Het zal nog verschillende jaren duren alvorens de Prinskensmolen hiervoor in aanmerking komt. Momenteel wacht de molen veilig zijn beurt af.

- De Haenvense molen komt in de allerbeste handen terecht.

In 1801 werd in Zittaart een houten achtkantige windmolen gebouwd, bij de bevolking bekend als de koffiepot. Vanaf 1898 maalden generaties van de familie Heuvelmans op deze molen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de molen opgeblazen door het Belgische leger. Het Albertkanaal lag immers vlakbij en alles wat voor de oprukkende Duitsers als richtpunt kon dienen, werd door de wegtrekkende Belgen vernield. Molenaar Fons Heuvelmans liet een verlaten standaardmolen overbrengen uit Haenven onder Veerle-Laakdal. Daarom wordt hij nu nog de Haenvense molen genoemd. Charel Heuvelmans, de laatste molenaarstelg van de familie, koesterde en verzorgde zijn molen uitstekend. Toen Charel en zijn vrouw Lisette in 2014 overleden, bleef de molen verweesd achter. Verschillende pistes werden onderzocht om de molen opnieuw een goed onderkomen te geven. Uiteindelijk kochten molenaar Jef Druyts en Edith Vanthienen in 2017 de goed onderhouden molen. Jef Drutys is al 36 jaar molenaar. Hij bemaalt beroepsmatig de Straalmolen in Balen en daarnaast - tot een tijd geleden - ook de Prinskensmolen. Met het verwerven en activeren van de Haenvense molen zet Jef de traditie van molendorp Meerhout verder. Een betere eigenaar kon deze molen niet krijgen.

Voormalige binnentuin wordt culturele spil

Begin 2013 namen de administratieve diensten hun intrek in het nieuwe gemeentehuis. Tot dan vonden de gemeenteraden plaats in de Agora, de overdekte binnenplaats tussen het historische ‘Koning Davidhuis’ en ‘Drossaardshuis’. Deze grote ruimte maakt de verbinding tussen het historische- en nieuwe gedeelte van het gemeentehuis, maar verloor haar functie. Een zinvolle invulling geven aan deze vrijgekomen ruimte was de opdracht. Net zoals de Agora het oude en nieuwe gemeentehuis verbindt, moest de nieuwe invulling verbindend werken voor Meerhout en haar inwoners. Het idee was om de vroegere gemeenteraadzaal om te vormen naar een multifunctionele tentoonstellings- en evenementenruimte. Het idee en de plannen werden voorgelegd en besproken in vergaderingen van de cultuurraad. Er werd rekening gehouden met akoestiek en hedendaagse behoeften.
Alle werken werden uitgevoerd in eigen beheer, door de technische dienst van de gemeente. Onze medewerkers hebben hun kunnen laten zien met een mooi, duurzaam en functioneel resultaat. We gebruikten de vernieuwde Agora een eerste keer in het najaar van 2015 voor 100% Merci!, een dankfeest voor de bestuursleden van de adviesraden. Sindsdien wordt deze ruimte ingezet voor herdenkingen, tentoonstellingen, voorstellingen en toonmomenten. Een in eerste instantie verloren ruimte werd omgevormd naar een functionele ruimte die verbindend werkt voor de mensen. Ook de naam Agora is op zijn plaats. Het betekent immers verzamelplaats en was oorspronkelijk een ontmoetings- en vergaderplaats. En deze functies blijft ze uitvoeren.

De bibliotheek wordt klaargestoomd voor de toekomst

Naast een plek waar je boeken, cd’s en dvd’s kan ontlenen, zal de bibliotheek in de toekomst meer en meer een ontmoetingsplek worden. Jong en oud kunnen er elkaar vinden om informatie te zoeken en uit te wisselen. Om deze rollen te kunnen vervullen, onderging onze bib een grondige opfrisbeurt. De leeszaal transformeerde naar leescafé en kreeg een centrale plek. De onthaalbalie verhuisde en springt nu onmiddellijk in het oog bij het binnenkomen. De muren kregen een nieuwe kleur en de boekenrekken een uniform jasje. Via de inleverbus is het nu ook mogelijk om je geleende materialen buiten de openingsuren in te leveren. Een deel van de werken werd door de gemeentelijke diensten uitgevoerd, een deel werd uitbesteed.

100 jaar later stil staan bij de Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlog, tussen 1914 en 1918, liet diepe sporen na. Ook in Meerhout liet de oorlog zich voelen. Om deze gebeurtenis niet in de vergetelheid te laten sterven, werd een project ter herdenking van 100 jaar Wereldoorlog I op poten gezet.

- Meerhoutse Klaprozen wordt op poten gezet.: In september 2013 kwamen mensen en verenigingen die interesse hebben in dit onderwerp samen voor een grootse denkoefening. Hieruit ontsproot het ambitieuze project ‘Meerhoutse Klaprozen’. Deze terugblik, die loopt over vier jaar, werd via allerhande deelprojecten zichtbaar in Meerhout. Het ambitieuze project werd tijdens de Kattenfeesten op 23 augustus 2014 voorgesteld.

-Marie vertelt het wereldoorlogverhaal via facebook. Op 28 juli 2014 ging Marie van Stienus online en hiermee werd het eerste project zichtbaar. Marie, een fictief vijftienjarig meisje, vertelt op facebook over het leven tijdens de woelige oorlogsjaren. Dit jonge meisje geeft een eigenzinnige kijk op het dagdagelijkse leven in Meerhout en op de grote gebeurtenissen in deze periode. Zij post om de paar dagen en kent heel wat volgers. Ook het parochieblad volgt haar verhalen.

- Jarenlang zoeken naar de identiteit van Meerhoutse soldaten. Maar liefst 343 Meerhoutse soldaten namen mogelijk deel aan de oorlog. Met een zoektocht naar foto's en gegevens probeerden we ze allemaal een gezicht en een identiteit te geven in het project ‘Geef de Meerhoutse soldaten een gezicht’. Achtentwintig van de soldaten kwamen om. Van elke soldaat werd een persoonlijke fiche gemaakt. Een tentoonstelling met de fiches van al deze mannen was te bekijken tijdens de Kattenfeesten, in het gemeentehuis, de gemeentelijke bibliotheek, het woonzorgcentrum De Berk, Meerhoutse scholen en tijdens de tentoonstelling Meerhout en de Groote Oorlog. De zoektocht kende een goed resultaat. Nabestaanden leverden heel wat informatie en foto’s aan, waardoor verschillende Meerhoutenaren terug een gezicht kregen.

- De oorlogsgazet houdt elke Meerhoutenaar op de hoogte. Om de Meerhoutenaar te informeren over de voortgang van het project werd drie keer per jaar een oorlogsgazet geschreven. Deze gazet werd bezorgd via een bus-aan-bus-verdeling.

- Ten Aanval geeft de schoolkinderen een impressie over de gruwel van de oorlog. In 2016 en 2018 beleefden de leerlingen van het 5^de en 6^de leerjaar van alle scholen het verhaal van de Eerste Wereldoorlog. Hikke Takke Toe bracht in 2016 en 2018 de schoolvoorstelling ‘Ten Aanval’ in de Agora van het gemeentehuis. Ten Aanval vertelt het verhaal van vier Britse vrienden van een voetbalploeg die de oorlog zien als een groot avontuur. Maar al snel krijgen de vier makkers het ware gezicht van de oorlog met al haar ellende te zien.

- Collectiedag brengt heel wat nieuwe informatie, documenten en voorwerpen aan het licht. In oktober 2016 organiseerde k.ERF, samen met de gemeente Meerhout en de heemkundige kring Meerhouts patrimonium, een druk bezochte collectiedag Eerste Wereldoorlog. Verhalen en voorwerpen werden geïnventariseerd. Dit gebeurde in voorbereiding van een grootse tentoonstelling en de uitgave van een herdenkingsboek.

- Meer dan 1600 kinderen en volwassenen bezochten eind 2016 de tentoonstelling Meerhout en de Groote Oorlog. De tentoonstelling 'Meerhout en de Groote Oorlog' in het gemeentehuis vertelde de verhalen van Meerhoutenaren tijdens de Eerste Wereldoorlog. Aan de hand van mooie taferelen ervaarden de bezoekers de impact die de oorlog had in het landelijke Meerhout. Daarnaast kwam het leven van Meerhoutse soldaten aan het front uitgebreid in beeld.
De expo was een groot succes. Dit was te danken aan de levensechte scènes en de manier waarop informatie werd gegeven over het leven van toen. Je wandelde als het ware een huiskamer uit die tijd binnen. En iets verderop las je hoe moeilijk het was om aan voedsel te geraken, over de liefdesperikelen in de ziekenboeg of hoe mensen contact zochten met elkaar.
Kinderen konden de tentoonstelling bezoeken aan de hand van zoek- en doe-opdrachten. Heel wat schoolkinderen uit het lager- en middelbaar onderwijs hebben de tentoonstelling bezocht. Ze lieten een zelf geformuleerde vredeswens achter op de grote landschapsfoto aan het begin van de tentoonstelling.
Meer dan 1600 kinderen en volwassenen bezochten via 42 gegidste rondleidingen de tentoonstelling. Daarnaast bezochten nog heel wat mensen de expo op eigen initiatief.

- Het Meerhouts verhaal van de oorlog wordt verteld aan de toerist-recreant. In 2018 ziet de wandeling 'Baggeren langs Meerhouts oorlogsgebied' het licht. Aan de hand van een brochure word je langs plekken geloodst die een link hebben met de Eerste Wereldoorlog en waarvan er nog sporen zichtbaar zijn. De folder is te verkrijgen op het gemeentehuis of in de toeristische infopunten. De wandeling brengt je onder meer voorbij de hotels waar de Duitse soldaten logeerden, de plek waar twee burgers vermoord werden en de plaats waar de voedselbedeling plaats vond. Ook de twee heldenhuldezerken van Vincent Beyens en Isidoor Geukens op het kerkhof van Zittaart zitten mee in het traject. De bijzondere zerken van deze twee soldaten werden in 2017 hersteld, gereinigd en opgewaardeerd.

-Een lijvig boek vormt het sluitstuk van het vierjarige project ‘Meerhoutse Klaprozen’ Momenteel schrijft een redactie onder leiding van de heemkundige kring Meerhouts patrimonium aan een mooi herdenkingsboek. De verhalen van de Meerhoutenaar worden verteld aan de hand van thema’s. Heel veel fotomateriaal illustreert de teksten. En ook de terugblik op het ambitieuze project krijgt een plaatsje.

Meerhoutse klaprozen was een initiatief van het gemeentebestuur in samenwerking met de heemkundige kring Meerhouts patrimonium, de gemeentelijke Cultuurraad, VVV-Meerhout, Vaderlands Vredelievend Meerhout en Meerhoutse vrijwilligers. Het project Meerhoutse Klaprozen werd gesubsidieerd door de erfgoedcel k.ERF en de Vlaamse overheid.

Samen met andere gemeentes werken rond erfgoed

Het verleden van ons dorp en van haar mensen maakt onze gemeente tot wat ze vandaag is. Haar erfgoed bepaalt mee haar identiteit en dat willen we koesteren. Erfgoed kan je definiëren als ‘datgene wat we van de vorige generaties hebben geërfd, waarvan we kunnen leren en waarvoor we nu zorg dragen’. Maar ook vandaag maken we al erfgoed aan voor de volgende generaties. Of het de moeite waard is om te bewaren, te verzorgen, te documenteren en te laten zien, bepalen mensen zelf. Erfgoed evolueert dus.

- Erfgoedcel k.ERF draagt ons roerend en immaterieel erfgoed een warm hart toe.

In 2009 richtte Meerhout samen met Balen, Dessel, Geel, Laakdal, Mol en Retie de erfgoedcel k.ERF op. k.ERF staat voor Kempisch erfgoed. Zij werkt aan ons roerend en immaterieel erfgoed. Dit is alles wat tastbaar en verplaatsbaar is zoals de foto’s van je voorouders of de munten in het museum. Ook het minder tastbaar erfgoed hoort hierbij zoals de recepten van de vroegere buurvrouw of de volksliedjes van de oude meester.

Een greep uit de projecten toont aan dat professionelen en vrijwilligers ook de laatste zes jaar hard werkten om ons erfgoed zo goed mogelijk door te geven. Voor Meerhout zijn de medewerkers van de erfgoedcel, de gemeente en de heemkundige kring Meerhouts Patrimonium hierin belangrijke partners.

- Het project Meerhoutse Klaprozen kreeg heel wat inhoudelijke en financiële ondersteuning.

- Daarnaast werd het nieuwjaar zingen in een nieuw jasje gestoken en op een leuke manier gepromoot. k.ERF betaalde een deel van de zingzakken en de borden die waarschuwen voor zingende kinderen op de invalswegen.

- Ook Meerhoutse verenigingen en organisaties klopten bij k.ERF aan. Fotoclub Focus, Chiro Berg, JC Horizont, kerkraad van Zittaart, … konden er terecht voor ondersteuning voor verschillende projecten.

- Lokale historische Kempense kranten, waaronder ‘De Meerhoutenaar’, werden gedigitaliseerd en via de digitale krantenbank ‘www.kempensekranten.be’ raadpleegbaar gemaakt voor een breed publiek. Een schat aan informatie komt zo vrij.

- Een intergemeentelijke archivaris ondersteunt de heemkringen en de kleinere gemeentebesturen in hun archiveringsopdracht.

- ….

- De IOED k.ERF vult de erfgoedcel aan.

In 2018 werd de intergemeentelijke onroerend erfgoeddienst (IOED) opgericht met de gemeenten Balen, Dessel, Mol en Retie. Deze werkt nauw samen met de erfgoedcel. IOED k.ERF ondersteunt de gemeenten in hun onroerend erfgoedbeleid voor zowel het bouwkundig, archeologisch en landschappelijk erfgoed. Op deze manier is er een deskundige ondersteuning op alle vlakken van ons gemeentelijk erfgoed.

Site watermolen gered uit buitenlands handen en Watermolen en wasserij worden toegangspoort tot natuurgebied

Naast de watermolen in Meerhout vind je de 'oude wasserij'. Jaren geleden kocht de Vlaamse Milieumaatschappij het gebouw om er haar technische installatie van de stuwen en vistrap in onder te brengen. Samen met de gemeente Meerhout renoveerde VMM het gebouw en richtte het in als informatie- en bezoekerscentrum. Met Natuurpunt werd een partner gevonden om dit centrum uit te baten. De overige delen van de site van de watermolen, de vijver, de woonhuizen en de watermolen zelf, stonden al geruime tijd te koop. Sinds 2013 zocht het gemeentebestuur naar mogelijkheden om de percelen samen met verschillende partners te verwerven. De site heeft immers tal van troeven op het gebied van toerisme, recreatie, erfgoed, natuurherstel, natuurbeleving, natuureducatie en lokale economie. Ze is de spil in het landschap waar al deze domeinen elkaar ontmoeten en één van de mooiste plekjes van Meerhout. In 2015 was een buitenlandse investeringsmaatschappij vastberaden een deel van de percelen te kopen voor privégebruik. Om de mogelijkheden die deze historische site heeft te verzilveren en het gebied open te stellen voor een ruim publiek, moest het voorkooprecht dat de Vlaamse Landmaatschappij had, gelicht worden. Snel handelen was de boodschap. Binnen 60 dagen moesten de neuzen van verschillende partners in dezelfde richting worden gezet, alle procedures worden doorlopen en beslissingen genomen om de buitenlandse investeerder buiten spel te zetten. Het gemeentebestuur nam de leiding en samen met de Vlaamse Landmaatschappij, Agentschap Natuur en Bos en Natuurpunt slaagden we in een huzarenstuk. De site werd veilig gesteld voor de Meerhoutenaar en de toerist-recreant. Het gemeentebestuur werd eigenaar of mede-eigenaar in alle delen van het geheel. Via een samenwerkingsovereenkomst wordt de verdere uitbouw van de site en het aangrenzende natuurgebied verdergezet.

Avontuurlijk Totterpad doet kinderen natuurgebied De Vloyen ontdekken

Vlakbij de watermolen, in het natuurgebied De Vloyen, opende op 14 mei 2017 het Totterpad, een avontuurlijke pad voor kinderen, dat ongeveer twee kilometer lang is.. Natuurpunt wil kinderen, met in hun kielzog de ouders, langs de Grote Nete in Meerhout laten ‘totteren’. Want juist met vallen en opstaan, over de natuurlijke paadjes op de Nete-oever en in het broekgebied, raken de kinderen vertrouwd met de natuur. Het Totterpad biedt veel meer dan een gewone wandeling dankzij de vele belevingselementen. Bernard de bever neemt de kleintjes op sleeptouw. Hij zoekt met de kinderen uit wie er rond zijn beverburcht heeft rondgeploeterd en zij volgen de sporen. Onderweg komen ze allerlei avontuurlijke passages tegen. Over een smalle boomstam kruisen ze de Grote Nete, ze zoeken hun weg in een groene wilgentunnel en lopen over boomstammen. De topper is de meters hoog opgehangen kooi waar kinderen naartoe klauteren. Het natuurgebied is eigendom van de gemeente Meerhout en is via een overeenkomst in het beheer van Natuurpunt. Het pad kwam tot stand met de steun van Toerisme Vlaanderen, gemeente Meerhout en het Europese Life project.

Met bruggen over de Grote Nete bouwen aan verbinding

De Machielskesbrug, het betonnen bruggetje ter hoogte van Creindert, was helemaal verzakt en onveilig. Samen met Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete verving Meerhout deze brug door een nieuwe brug. Daarnaast werd een tweede nieuwe brug gelegd naar de Savel om de verbinding met Hulsen in Balen te versterken.
De realisatie van de twee fiets- en wandelbruggen werd gesubsidieerd met Europese middelen via de Leader regio Midden-Kempen beweegt! Een boomstambrug, geplaatst door Natuurpunt, brengt avontuurlijke wandelaars nu ook tot in het natuurgebied De Vloyen. Op zondag 18 oktober 2015 werdenm tijdens de Dag van de Trage Weg, deze twee nieuwe fiets- en wandelbruggen en de avontuurlijke wandelbrug in de kijker gezet. 700 wandelaars maakten kennis met de nieuwe bruggen via wandelingen die in Meerhout en Balen startten. Meerhoutenaren en Balenaren ontmoetten elkaar op de Savelbrug. Aan de hand van de wedstrijd 'Brug zoekt naam' zochten we een naam voor twee nieuwe bruggen over de Grote Nete. De jury koos uit de inzendingen de naam ‘Totterbrug’ voor de avontuurlijke brug en ‘Savelbrug’ voor de brug die Meerhout met Balen verbindt. De Dag van de Trage Weg kende een succes dank zij de gemeente Meerhout, de gemeente Balen, wandelclub Bavostappers, werkgroep Trage Wegen Meerhout, VVV Meerhout, Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, Natuurpunt en vzw Trage Wegen.

Dit project is geen eindpunt, maar de start van de verdere uitbouw van een mooi, belevingsvol en toegankelijk natuurgebied. Door de verwerving van de watermolensite door het gemeentebestuur, de Vlaamse Milieumaatschappij, Natuurpunt en Agentschap Natuur en Bos én samen met nog heel wat andere partners, zal deze plek in de toekomst een aantrekkingspool worden voor iedereen die dit prachtige gebied wil ontdekken.

Toeristisch wegwijs in Meerhout

Meerhout heeft heel wat te bieden op toeristisch gebied. Het groene landelijke karakter trekt vele mensen aan. Bovendien heeft Meerhout ook een boeiend erfgoedluik. De oudste vermelding van Meerhout gaat terug tot 741. De oudste restanten van bouwwerken dateren uit 1100. Vooral uit de 17^de en 18^de eeuw zijn nog heel wat mooie gebouwen te bekijken.
In de tweede helft van de vorige eeuw heeft Meerhout grote inspanningen gedaan voor het behoud van haar molenpatrimonium, en met succes. Twee windmolens en een watermolen bleven behouden.
Niet voor niets is onze gemeente gekend als wandel- en molendorp.

De recreatieve netwerken loodsen de wandelende of fietsende toerist-recreant langs de mooie plekjes van ons dorp. Het wandelnetwerk is in Meerhout het meest fijnmazige van het land. Daardoor kan je via de paadjes in bossen, velden en dorpskernen nagenoeg onze hele gemeente doorkruisen.

Meerhout is ook op kinderen gericht. De speeltuin Kinderweelde, de site aan de watermolen met het Totterpad, de verschillende ambachtelijke ijssalons en de Stabbelwandeling in de zomer lokken heel wat klein grut onze kant op.

Aan de hand van evenementen zoals de winterwandeling, de promotiedag van de Drieprovinciënroute en De Schakel leert de niet-Meerhoutenaar ons dorp kennen. VVV-Meerhout is hierin voor onze gemeente een belangrijke partner.Dankzij de lokale horeca werden er op verschillende plaatsen in Meerhout toeristische infopunten geplaatst om toeristen te informeren over het aanbod. Hier vind je allerhande folders, kaarten en brochures die ons mooie Meerhout aanprijzen. Een aantal brochures zijn gratis mee te nemen, een aantal worden te koop aangeboden. Je herkent de toeristische infopunten aan het groene logo.